نگاهی به فیلم سینمایی رفیق بد

در این گزارش نقد فیلم سینمایی «رفیق بد» را می‌خوانید.

به گزارش آی‌فیلم، حبیب (ایرج طهماسب) پس از سالها از خارج از کشور برای دیدن دوست چندین و چند ساله اش عزیز (حمید جبلی) به ایران باز می گردد و در می یابد که او در یک آسایشگاه روانی بستری است. دیدار این دو در حالی که عزیز دچار مشکلات روحی و جسمی زیادی شده سبب می شود تا حبیب ماجرای زندگی خود و عزیز را برای مسوول آسایشگاه بازگو کند.

بیش از چهار پنجم داستان در بستر روایی و به شیوه فلاش بک (بازگشت به گذشته) پیش می رود و از آن طریق تماشاگر ماجرا را دنبال می کند. حبیب و عزیز که نگهبان ماشین حمل پول و تحویلدار هستند درست در آخرین روز خدمت خود و زمانی که قرار است بازنشسته شوند مورد سرقت مسلحانه قرار می گیرند و ماجراهای این دو از همین جا آغاز می شود.

نگاه ایرج طهماسب به عنوان نویسنده فیلمنامه نگاهی پند آموز در باب امانتداری، تاکید بر رفاقت و صفا و صمیمیت و نفی پول پرستی و مال اندوزی است و البته وی در این میان برای پیشبرد داستان و دلنشین ساختن آن نزد تماشاگر در بخشهای متعددی بار دراماتیک داستان را افزایش داده و با آگاهی از عاطفی بودن تماشاگر ایرانی بر آن تاکید کرده است و البته مطابق معمول با حل تمام مشکلات و پایان خوش داستان تماشاگر را از خود راضی نگاه داشته است و لبخندی را بر لبانش نشانده.

طهماسب به عنوان فیلمنامه نویس، تلاش زیادی به خرج نداده تا گره های داستان را هر چند اندک به شکل منطقی بگشاید بلکه با نگارش یکی دو دیالوگ کوتاه و بدون هیچگونه زمینه سازی مناسب ، سر و ته قضیه را به هم آورده و به نوعی ماجرا را ختم به خیر ساخته است. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که داستان «رفیق بد» بسیار سر راست و یک خطی است و به جز گره اصلی سرقت ماشین پول و تلاش حبیب، پیچ و خم آن چنانی در داستان وجود ندارد و طهماسب با پرهیز از ایجاد تعلیق تلاش کرده تا در همین بستر ساده داستانی با بهره گیری از عنصر طنز و مطایبه، فیلمنامه متوسط اما آبرومندی را آماده کار سازد.

ساختار هم بر پایه حضور زوج جبلی و طهماسب بنا و کاراکتر همیشگی این دو شوخ (جبلی) و جدی (طهماسب) در «رفیق بد» نیز تکرار شده است. ضمن این که در بخش های مختلف کار، نشانه هایی از فرمول های قدیمی و امتحان پس داده این دو در کارهای قبلی نیز به چشم می خورد که ثابت شده تماشاگر را به خنده وا می دارد و در مقابل نیز برخی دیگر از این امتحان پس داده ها آنقدر غلیظ و مکرر شده تا جایی که این ذهنیت به مغز خطور می کند که سازندگان تلاش داشته اند به هر شکلی، از تماشاگر خود خنده بگیرند و او را شاد کنند که مثال برجسته این مدعا صحنه شوک با دستگاه الکتریکی به عزیز (حمید جبلی) در بیمارستان است و حرکات خنده آور عزیز بعد از هر شوک البته با میمیک استادانه حمید جبلی که مشابه این صحنه را در «دختر شیرینی فروش» (به همین شکل) و مردن و زنده شدن حمید جبلی در «زیر درخت هلو» شاهد بوده ایم.

نکته قابل توجهی نیز در کارگردانی اثر وجود ندارد که بتواند آن را به عنوان اثری برجسته و یا به یاد ماندنی معرفی کند و همانگونه که البته پیشتر نیز اشاره کردم تنها و تنها تلاش سازندگان اثر، ساخت فیلمی گیشه ای با هدف جذب مخاطب و با تاکید بر دوری از ابتذال و ساختاری آبرومند بوده که سازندگان «رفیق بد» در دستیابی به این هدف موفق بوده اند.

ه خ/ ص گ