کاسبی، محمد (زاده 4 خرداد 1330، تهران - درگذشته 19 مهر 1404، تهران)

محمد کاسبی، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون ایران، در چهارم خرداد ۱۳۳۰ در محله آبشار، خیابان ری تهران به دنیا آمد و دوران کودکی و نوجوانی خود را در محله نازی‌آباد گذراند. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در دبستان رازی و دبیرستان‌های الهی، فاتح و رستاخیز به پایان رساند و در سال ۱۳۵۰ موفق به دریافت دیپلم شد. کاسبی از همان سال‌های نوجوانی به هنر علاقه‌مند بود و از سیزده‌سالگی در کاخ جوانان میدان راه‌آهن، فعالیت تئاتر نیمه‌حرفه‌ای خود را آغاز کرد.

در سال ۱۳۵۰ در کنکور سراسری شرکت کرد و در رشته پزشکی پذیرفته شد، اما به دلیل علاقه فراوان به هنر، از ادامه این مسیر صرف‌نظر کرد. پس از گذراندن دوران سربازی، در کنکور سال ۱۳۵۳ شرکت کرد و این بار در رشته بازیگری و کارگردانی سینما و تئاتر در دانشکده هنرهای دراماتیک پذیرفته شد. او در دوران دانشجویی با نمایش‌هایی چون «مدا»، «یک نمایش طولانی»، «مهتابی برای محرومین» و «بهترین بابای دنیا» روی صحنه رفت و هم‌زمان به فعالیت در دوبله نیز پرداخت.

با پیروزی انقلاب اسلامی، محمد کاسبی به عنوان مسئول واحد نمایش رادیو منصوب شد و در کنار مدیریت، گویندگی و نویسندگی در رادیو را نیز ادامه داد. او از نخستین هنرمندانی بود که در پایه‌گذاری «حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی» نقش داشت و بعدها در تأسیس «مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» نیز مشارکت فعال کرد.

فعالیت سینمایی او با فیلم «توبه نصوح» (۱۳۶۱) آغاز شد؛ اثری از محسن مخملباف که نقطه شروعی برای حضور پررنگ او در سینمای پس از انقلاب بود. کاسبی سپس در فیلم‌های مهمی چون «بحران»، «بایکوت»، «همسفر»، «دایره سرخ»، «پدر»، «دنیای وارونه»، «مریم مقدس»، «دیوار» و «بدون اجازه» نقش‌آفرینی کرد.

محمد کاسبی در سال ۱۳۷۰ برای بازی در فیلم «بدوک» به کارگردانی مجید مجیدی، نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنواره فیلم فجر شد و چهار سال بعد با فیلم ماندگار «پدر» همین جایزه را از آن خود کرد. او برای بازی در همین اثر، جایزه بهترین بازیگر مرد را از «جشنواره بین‌المللی فیلم و تلویزیون مروارید شرق آسیا» در مالزی نیز دریافت کرد.

در تلویزیون نیز حضور او با مجموعه‌هایی چون «رعنا»، «خوش‌رکاب»، «صاحبدلان»، «خوش‌نشین‌ها»، «سه در چهار»، «فراموشی»، «بچه مهندس» و «دادستان» برای مخاطبان خاطره‌انگیز شد. کاسبی به‌واسطه چهره صمیمی و بازی‌های صادقانه‌اش، در دل مردم جای گرفت و یکی از چهره‌های محبوب آثار طنز و اجتماعی تلویزیون شد.

علاوه بر بازیگری، او دستی در نویسندگی و کارگردانی نیز داشت. از جمله آثار او در این زمینه می‌توان به فیلم‌های کوتاه «قاصد» و «شنا در زمستان» و نمایشنامه‌های «زالو» و «بایگانی» اشاره کرد. نمایشنامه «بایگانی» که به کارگردانی خودش روی صحنه رفت، لوح تقدیر «پنجمین جشنواره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس» را به دست آورد.

محمد کاسبی در طول بیش از چهار دهه فعالیت، با بسیاری از چهره‌های شاخص سینما و تلویزیون همکاری کرد و نقشی مهم در شکل‌گیری جریان هنری پس از انقلاب داشت. او عضویت در شوراهای فیلمنامه حوزه هنری و داوری در جشنواره‌های مختلف از جمله «تئاتر فجر» و «فیلم کودک و نوجوان» را در کارنامه خود داشت.